Historia szkoły

Jednoklasową szkołę w Białym Kościele otwarto w 1910 roku dla wsi Biały Kościół, Wierzchowie, Prądnik i Bodaczów. Pierwszym nauczycielem był p. Tutaj.
Plac przed szkołą i grunt szkolny znajdował się na końcu wsi, przy drodze do Krakowa, w kierunku południowym, w sąsiedztwie gruntu plebańskiego. Na prośbę miejscowej ludności grunt szkolny leżący poza wsią zamieniono na taką samą ilość gruntu plebańskiego przy kościele i drodze, gdzie postawiono szkołę.
Budynek szkolny, murowany z cegieł, pokryty był eternitem. Składał się z dwóch sal szkolnych, korytarza, trzech pokojów dla nauczyciela, kuchni i spiżarni. Na strychu zaczęto budować następne mieszkanie dla drugiego nauczyciela, lecz nie zostało skończone. Obok szkoły postawiono stodołę wraz ze stajenką i drewutnią. „Gruntu przy szkole jest 1 mórg 134 prętów wraz z placem pod budynkiem” .
Na skutek wątłego zdrowia i wytężonej pracy p. Tułaj zapadł na gruźlicę i zmarł w 1913 roku. Na jego miejsce mianowano p. Franciszka Zająca, który pracował tu do wybuchu I wojny światowej w 1914 roku.
W latach 1914–1915 szkoła była nieczynna. Pomieszczenia szkoły zajęli mieszkańcy przysiółka Iwiny, których domy zostały spalone w czasie działań wojennych. Wszelkie akta szkolne, pomoce naukowe, biblioteka zostały zniszczone przez wojska węgierskie. W roku 1915 austriackie władze okupacyjne mianowały nauczycielkę p. Krzeszowską z Krakowa, a po niej przybyły panie Łazowskie, dzięki którym szkołę doprowadzono do porządku, ogrodzono ogród i założono sad. 
Nominacja p. Michała Ptaka na kierownika szkoły (od 1916 roku dwuklasowej) w 1917 roku rozpoczyna okres jej stabilizacji. To właśnie Michał Ptak, obejmując kierownictwo szkoły, rozpoczął spisywanie jej historii, sięgając także do przeszłości. To jemu zawdzięczamy informacje o początkach szkoły i pierwszych nauczycielach: „Historię tutejszej szkoły skreśliłem na podstawie opowiadań tutejszego okolicznego nauczycielstwa i miejscowej ludności, gdyż takowej spisanej nie było. Dopiero od roku 1919 kronika szkolna jest szczegółową”. 
Ze szczegółowych zapisków prowadzonych przez kolejnych kierowników w okresie międzywojennym wyłania się obraz niewielkiej szkoły prowadzonej przez szczupłe grono nauczycieli w nie najłatwiejszych warunkach, często w atmosferze sporej nieufności ze strony mieszkańców niedostrzegających jeszcze większej wartości w zdobywaniu wiedzy. 
  Co roku 1 września rozpoczynano naukę uroczystym nabożeństwem w tutejszym kościele, kończono w czerwcu specjalnie przygotowanym programem artystycznym. W trakcie roku szkolnego starano się zorganizować przynajmniej kilka większych uroczystości, zawsze obchodzono rocznicę Konstytucji 3 maja, w okresie świąt Bożego Narodzenia zapraszano miejscową ludność na przedstawienie w wykonaniu uczniów. Często też zorganizowano kursy dla analfabetów dorosłych
  Problemy kadrowe ówczesnej szkoły były ogromne. Dość wspomnieć, że często naukę w dwóch albo i trzech oddziałach prowadził jeden nauczyciel. Tak było na przykład w 1921 roku: „Ponieważ pan Ptak nie był w stanie uczyć (z powodu ciężkiej choroby, a obiecanego zastępstwa nie nadesłano, nauka odbywała się w ten sposób, że oddział I i II miał naukę w poniedziałek, środę i piątki, a oddział III we wtorki, czwartki i sobotę. Uczyła bowiem tylko pani Ptakowa. Nauki religii udzielał ks. proboszcz Tomasz Czaplicki”. 
Szkoła z trudem zdobywała sobie autorytet wśród miejscowej ludności. Pomimo ustawowego obowiązku szkolnego wielu mieszkańców wsi nie posyłało dzieci do szkoły, a zatem w 1923 roku „zaczęto ściągać po raz pierwszy karę od dzieci nieuczęszczających do szkoły. Zrobiło to pewną emocję wśród ludzi, że i szkolnictwo ma jakąś władzę i autorytet”
W 1926 roku do szkoły zapisało się zaledwie 132 na 234 dzieci w wieku szkolnym z: Białego Kościoła, Prądnika i Wierzchowia. Tak niska liczba zapisanych miała związek z zadawnionym konfliktem między szkołą w Białym Kościele a ludnością Wierzchowia, która z uporem domagała się otwarcia szkoły w swojej wsi.
4 czerwca 1926 roku umarł kierownik szkoły p. Michał Ptak: „W niedzielę, to jest 7 czerwca, odprowadziła zwłoki na cmentarz wdowa po zmarłym – pani Ptakowa z trojgiem dzieci, kilku księży i miejscowa ludność. Na pogrzeb przybyło także okoliczne nauczycielstwo, które znało zasługi zmarłego”. We wrześniu 1926 roku rozpoczęła pracę p. Aniela Pawłowska, a kierowniczką szkoły została p. Zofia Ptakowa.
W roku szkolnym 1931/1932 zaszła istotna zmiana: szkoła dwuklasowa została zamieniona na trzyklasową. Nazwa „trzyklasowa” oznaczała stosunkowo wysoki stopień zorganizowania szkoły, w której realizowano program obowiązujący w pełnej siedmioletniej szkole powszechnej zatrudniającej trzech nauczycieli (nauka w oddziale szóstym trwała 2 lata, każdy z trzech zatrudnionych nauczycieli uczył dwa różne oddziały).
W 1933 roku kierownikiem szkoły został p. Władysław Pasierbiński. Niebawem okazało się, że nowy kierownik szkoły ma wyraźne predyspozycje społecznikowskie, doceniane zresztą w środowisku. W 1934 roku Pasierbiński został radnym gminy Cianowice jako przedstawiciel Białego Kościoła. Do jego niewątpliwych zasług należało stałe aktywizowanie miejscowej ludności: w marcu 1934 roku założył Koło Zjednoczonego Związku Młodzieży Wiejskiej Województwa Kieleckiego i wznowił działalność Koła Gospodyń Wiejskich („Gospodynie zbierają się raz na dwa tygodnie w sali szkolnej – gdzie dyskutujemy nad sprawami gospodarczymi wsi polskiej – odczytując ilustrowany dwutygodnik dla kobiet wiejskich pt. Przodownica”); organizował w szkole doroczne zebrania członków Kasy Stefczyka; inicjował zbiórki pieniężne na cele społeczne, m.in. na rzecz Towarzystwa Budowy Szkół Powszechnych; zainicjował powstanie pierwszego w gminie Kółka Rolniczego w październiku 1934 roku (został jego sekretarzem); organizował kursy gospodarcze, liczne przedstawienia, okolicznościowe akademie (11 Listopada, urodziny Marszałka Józefa Piłsudskiego, 3 Maja); był ławnikiem Samorządu Gminnego, wiceprezesem Koła Ligi Przeciwpowietrznej i Przeciwgazowej; systematycznie wygłaszał odczyty dla ludności wsi; był prezesem Gminnego Komitetu BBWR w Cianowicach, prezesem OSP. W czerwcu 1939 roku premier Felicjan Sławoj-Składkowski nadał mu Srebrny Krzyż Zasługi za pracę położoną na polu społecznym. 
Do wybuchu wojny w 1939 roku grono nauczycielskie składało się nadal z trzech osób: kierownika W. Pasierbińskiego, Anny Strakoszówny i Zofii Ptakowej; prowadzili oni zajęcia w sześciu, czasem siedmiu oddziałach dla ponad dwustu uczniów. 
Promocja uczniów nigdy nie była stuprocentowa. Poniżej przykładowe zestawienie końcowej klasyfikacji:
Zestawienie ruchu uczniów i wyniki klasyfikacji 1935/1936:


Oddz. I - zapisanych – 41, klasyfikowanych – 41, nieklasyfikowanych – 0, Promowanych – 33, niepromowanych – 8% drugorocznych – 20%
O.II – zap. – 45, klas. – 44, nieklas. – 1, prom. – 36, niepr. – 8, proc. drug. – 18%
O. III – zap. 45, klas. – 41, niekl. – 4, prom. – 34, niepr. – 7, proc. drug. 17%
O.IV – zap. 40, klas. – 37, niekl. – 3, prom. – 28, niepr. – 9, proc. drug. – 22%
O.V – zap. 20, klas. – 19, niekl. – 1, prom. – 16, niepr. – 3, proc. drug. – 16%
O.VI – zap. 27, klas. – 27, niekl. – 0, prom. – 25, niepr. – 2, proc. drug. – 8%


W okresie II wojny światowej początkowo nie zaprzestano nauki, zajęcia prowadzono w okrojonym wymiarze, a frekwencja była zdecydowanie gorsza niż przed wojną, później zajęcia się nie odbywały.
1 lutego 1945 inspektorat oświatowy dla gminy Cianowice przeniesiono z Miechowa do Olkusza, pracę w szkolę rozpoczęto w trzyosobowym składzie, a w sierpniu przydzielono czwarty etat, kierownikiem szkoły pozostał Władysław Pasierbiński i prowadził ją do swojej śmierci w 1952 roku, zapewne z trudem odnajdując się w nowych realiach politycznych. Został pochowany na miejscowym cmentarzu blisko tych, dla których pracował blisko ćwierć wieku. Jego następczynią została na krótko p. Maria Witek, którą w 1956 roku zastąpił p. Stanisław Maro pełniący tę funkcję do 1967 roku.
Po latach bezskutecznych starań latem 1954 roku szkoła doczekała się remontu kapitalnego. „Wprawiono podłogi w dwóch salach, zbudowano nowe piece, pomalowano okna i drzwi, wyremontowano mieszkanie służbowe kierownika. Wprawiono podłogę w kuchni, pomalowano drzwi i okna białą farbą, odświeżono ściany”. 
1 stycznia 1958 roku po usilnych staraniach Biały Kościół został włączony do powiatu krakowskiego. „Ludność była z tego bardzo zadowolona, ponieważ gospodarczo ten teren był zawsze związany z Krakowem”.
W listopadzie 1958 roku powołano społeczny komitet rozbudowy szkoły. Rodzice uczniów zdeklarowali wpłatę ok. 35 tysięcy zł oraz obiecali szeroką pomoc przy budowie. „Prezydium Powiatowej Rady Narodowej, widząc twórczy zapał ludności, przyznało na cel dobudowy 200 tysięcy zł”. 18 maja 1959 roku wmurowano kamień węgielny. 
29 listopada 1959 roku oddano do użytku nową część budynku szkolnego: trzy sale lekcyjne, salę gimnastyczną oraz salę świetlicową w suterenie. Ogólny koszt budowy wynosił 550 tysięcy zł. W grudniu 1959 roku w Kronice Szkoły zapisano: „Przy budowie czynnie pomagała miejscowa ludność, przeważnie w robociźnie”. Rozbudowa trwała do 1965 roku, kiedy to nastąpił ostateczny odbiór techniczny budynku.
1 września 1961 roku szkoła stała się całkowicie świecka, nauczanie religii zaczęto prowadzić poza budynkiem szkolnym. 
„W 1961 w grudniu po raz pierwszy w Białym Kościele zabłysła żarówka elektryczna, co było dużą atrakcją całej ludności. Dużo radości miały dzieci z radia, które szkoła dostała w prezencie z Wojewódzkich Związków Zawodowych w Krakowie”. 
Dwa lata później kolejnym ważnym wydarzeniem w życiu zarówno szkoły, jak i całego środowiska było oddanie do użytku „wspaniałej autostrady asfaltowej łączącej Kraków ze Śląskiem”. Nieco później pisano jednak: „Wspaniała autostrada i panujący nieprzerwany ruch kołowy na niej przynoszą szkole wiele lęku i niebezpieczeństwa. W ciągu trzyletniego jej istnienia zanotować należy na odcinku Biały Kościół – Murownia aż cztery wypadki śmiertelne, pomijając drobne uszkodzenia ciała i trwałe kalectwa”.
W roku szkolnym 1966/1967 wprowadzono ośmioklasową szkołę podstawową, w Białym Kościele do pierwszej ósmej klasy uczęszczało sześcioro dzieci. Kierownikiem szkoły w tym samym roku został p. Eugeniusz Kuśmierz. W wyniku klasyfikacji końcowej na 217 uczniów promocję dostało 197, a egzaminy poprawkowe zdało czterech. Łącznie przeszło do następnej klasy 201 uczniów ( 92%).
W 1970 roku przestała pracować w szkole p. Zofia Ptakowa (w wieku 81 lat) która pracowała w Białym Kościele od 1918 roku (!).
W kwietniu 1971 roku obowiązki kierownika szkoły przejęła p. Elżbieta Lęcznarowicz. W szkole działało harcerstwo, samorząd, PCK i… Szkolne Koło Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, uczniowie brali udział w licznych zawodach sportowych. W 1972 roku grono pedagogiczne liczyło osiem osób (198 uczniów). W 1974 roku dyrektorem szkoły została p. Henryka Toboła.
W latach siedemdziesiątych wyraźnie ożywiła się współpraca szkoły z Komitetem Rodzicielskim, który organizował dla dzieci zabawy i wycieczki, a także włączył się w wieloletni program remontowy budynku szkolnego. Liczne zapisy w Kronice szkoły obrazują heroiczne czasami starania pracowników szkoły i rodziców uczniów o materiały budowlane i pozwolenia na kolejne prace. W 1975 roku postanowiono założyć instalację centralnego ogrzewania i wody. „Po wielu staraniach i prośbach udało się znaleźć wykonawcę tych prac. Tymczasem opracowano projekt budynku socjalno-mieszkalnego – rozpoczęło się gromadzenie potrzebnych materiałów budowlanych. We wrześniu stanęły mury budynku – nie było jednak materiału, aby wykonać drugą płytę. Rzemieślnik wykonujący prace pod byle pretekstem przerywał prace i znikał na tygodnie. W grudniu materiał na dokończenie płyty zakupiono prywatnie. Mury w ostatniej chwili zabezpieczono. Rozpoczęto prace przy centralnym ogrzewaniu. Wiercenie dziur w ścianach, zakładanie rur odbywało się w czasie lekcji”. 
10 maja 1975 roku odbył się pogrzeb Stanisława Maro, byłego kierownika i pierwszego budowniczego szkoły.
Na mocy decyzji Kuratorium Oświaty i Wychowania w Krakowie 23 sierpnia 1976 roku utworzono Gminną Szkołę Zbiorczą (dyrektorem została Henryka Toboła) w Białym Kościele, do której mieli dojeżdżać uczniowie z Wielkiej Wsi. W 1977 roku grono pedagogiczne liczyło dziesięć osób: dyr. Henryka Toboła, zastępca dyr. Elżbieta Kopijka, Helena Maro, Czesława Grabowska, Józefa Cader, Jolanta Drozd, Anna Bosak, Janina Szuberla, Janusz Szklarczyk, Jan Orczyk.
Po krótkim okresie sprawowania funkcji dyrektora szkoły przez p. Ryszarda Biedę kolejnym dyrektorem w 1981 roku został p. Janusz Szklarczyk (zastępcą Anna Marcinkiewicz, grono pedagogiczne liczyło już czternaście osób). 14 grudnia 1981 roku w Kronice Szkoły odnotowano: „W związku z postępującym kryzysem i strajkami na terenie całego kraju wprowadzono stan wojenny. Szkoły zamknięto do 4 I 1982. Wszyscy nauczyciele zjawili się w pracy. Panuje nastrój ogólnego przygnębienia, wszyscy zadajemy sobie pytanie co dalej? Nauczyciele pełnią dyżury. Dokonujemy w tym czasie inwentaryzacji szkoły, uzupełniamy dokumentację”.
 W 1984 roku nastąpiła kolejna zmiana na stanowisku dyrektora, została nim p. Maria Hajnas, w 1985 – p. Jerzy Marzec, w 1987 – p. Zofia Roszkiewicz.
W 1990 roku zlikwidowano Inspektoraty Oświaty, a utworzono tzw. Delegatury. Zaczęła się wielka reforma oświaty, której swoistym uwieńczeniem stało się wprowadzenie 6-klasowej szkoły podstawowej i 3-letniego gimnazjum w 1999 roku. We wrześniu 1990 do szkół powróciło nauczanie religii, prowadzone od trzydziestu lat w salkach parafialnych.
W 1991 roku społeczność szkoły podjęła decyzję o przywróceniu szkole imienia bł. Jadwigi Królowej, uroczystość odbyła się – już za czasów dyrekcji Jerzego Marca, który ponownie objął stanowisko w 1992 roku – 22 maja 1993 roku pod kierownictwem Magdaleny Wrzeszczyńskiej; sztandar szkoły ufundował ks. Stanisław Matusiak. Od 1997 roku szkoła nosi imię św. Jadwigi Królowej.
W 1999 roku dyrektorem szkoły została p. Wiesława Grąglewska. Cztery lata później stanowisko dyrektora objął p. Lesław Przewoźniak, który prowadzi szkołę do dzisiaj.
Lata dziewięćdziesiąte upływają pod znakiem reform oświatowych i stopniowej poprawy warunków lokalowych. Uczniowie sześcioklasowej (od 1991) szkoły kończą naukę sprawdzianem, który jest potwierdzeniem ich umiejętności, ale niezależnie od liczby uzyskanych punktów, kontynuują naukę w trzyklasowym gimnazjum, najczęściej wybierają zaś pobliskie Gimnazjum im. ks. Jana Twardowskiego w Białym Kościele.









 

Aktualności

Kontakt

  • Szkoła Podstawowa im.św.Jadwigi Królowej w Białym Kościele
    ul. Krakowska 172
    32-089 Biały Kościół
  • 012 4191918

Galeria zdjęć